اقدامات پرستاری دراختلال استرس پس ازسانحه
فرزاد بایرامی
کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
کارشناس پرستاری
افرادی که درمعرض حوادث تروماتیک شدیدمانندجنگ،سوانح و...قرارگرفته اندنسبت به ابتلای اختلال استرس پس ازسانحه مستعدهستند.برخی ازعلائمی که پس ازحادثه تروماتیک ایجادمی شوندشامل مواردزیراست:
اشکال دربه خواب رفتن، احساس گناه بی مورد، تحریک پذیری، تنهایی، اختلال درتعاملات اجتماعی، اختلال درتصویرذهنی ازخود، ترس و...
اختلال استرس پس از سانحه
الف- شخص درمعرض يک رويداد آسيب زا قرار گرفته با سه شرط زير:
1-شخص رويدادی را تجربه کرده که با خطر واقعی ياصدمه جدی همراه بوده است .
2-پاسخ شخص با ترس شديد،درماندگی يا وحشت همراه بوده است .
ب-رويداد آسيب زا به صورت يکی يا چند تا از راههای زير تجربه می شود .
1- رويداد های ناراحتی بر انگيز تکراری حا دثه.
2-احساس ورفتار به گونه ای که حادثه در حال تکرار شدن است .
3-ناراحتی شديد در مواجهه با حوادثی که شبيه رويداد آسيب زا است.
4-پاسخ فيزيولوژِک در مواجهه با نشانه های درونی يا برونی تداعی کننده رويداد.
ج-اجتناب مستمر از محرک های مربوط به تروما وکاهش پا سخگويی کلی که با سه تا يا بيشتر از موارد زير مشخص می شود :
1-سعی بر اجتناب از افکار واحساس های مربوط به ضربه .
2-سعی بر اجتناب از فعاليت ها ،مکان ها ياافراد ياد آور خا طره تروما.
3-نا توانی برای به خاطره آوردن وجه مهمی از تروما .
4-کاهش قابل ملاحظه علاقه يا شرکت در فعاليت های مهم.
5-احساس گسستگی ياغربت در ارتباط باديگران.
6-محدوديت حدود عاطفی، نداشتن احساس های عاشقانه.
7-احساس کوتاه تر شدن آينده، نداشتن انتظار شغل ،ازدواج،بچه دار شدن يا عمر طبِيعی داشتن.
خشونت فیزیکی
1- بادقت علائم ازدیادتنش درمددجوراشناسائی کرده وبوسیله برخوردصحیح باآن موقعیت، ازبروزخشم جلوگیری نمائید.((می توانم بگویم که شماتحریک پذیر شده اید))
2- به مددجو اهمیت داده وبه اوتوجه نشان دهید.
3- به سخنان مددجوگوش داده واجازه دهید صحبت کند.((ادامه بده))
4-به مددجوکمک کنید که نقش اساسی درحل مشکلاتش داشته باشد.((شمامی خواهید چه کاری برایتان انجام دهیم))
5- ایجادمحدودیت درمورد رفتارهای خشونت آمیز
اجتناب ازغذا خوردن
1- با لحن ملایم وخوشایند بامددجو صحبت کنید.
2- عادات غذایی مددجورامورد انتقاد قرارندهید.
3- هرگزمددجوراباشتاب به خوردن وادارنسازید.
4- مددجورادرکنارفرددیگری قراردهید که به راحتی غذامی خورد.اگرموثرنبودسینی غذارابه اطاقش ببرید.
5- درمورداینکه ازطریق غذا خوردن می تواند قوای فیزیکی خودرابدست آورده ومرخص شود صحبت کنید.
6- مقدارکمی غذا درسینی قراردهید،که انتخاب محدودی داشته باشد.
عدم توانایی دراجرای دستورات
1- نام مددجوراصدابزنید، مطمئن باشیدکه توجه اورابه خودجلب کرده اید، به آرامی وباتن صدای پایین ولی محکم وقاطعانه صحبت کنید.
2- ازضمیر(من)به جای(شما)استفاده نمائید.
3-صریح وروراست باشید.جملات کوتاه، ساده ومرتبط بااصل موضوع به کاربرید.
4- حتماً قبل ازهرفعالیت راهنمائیهاودستورالعمل های لازم رابدهید.
5- به مددجو یک جدول برنامه ریزی شده ازدستورالعمل هارابدهیدکه یادگیری اورا تقویت کند.
6-درصورتی که مطابق برنامه ریزی عمل نمی کند، دوباره دستورالعمل ها
راباومرورکنید.
سرگردانی شبانه
1- مشکلات یانیازهای مددجورابراساس موارد زیر شناسائی نمائید:
- -نیازبیمار جهت رفتن به توالت
- عدم کنترل ادرار
- سرما
- گرسنگی
- بی حوصلگی
- اضطراب
- عدم آگاهی به زمان
- درجهت رفع هریک ازاین مشکلات ونیازهای مددجواقدام نمائید.
احساس تنهایی که عملکردفرد رامختل می سازد
1- بامددجو ارتباط درمانی ایجاد نمائید .نحوه ارتباط بصورت ملاقات های کوتاه ومتعدد باشد.
2- همیشه با احترام نام مددجوراصدا بزنید.
3- شانه، دست یابازوی بیمارراهمدلانه لمس کنید.
4- درمورد علل احساس تنهائی بیماربااوبحث کنید.
رفتارهای توام با سوء استفاده –رفتارهای مخرب
1- بامددجو درمورد علت وتاثیررفتارش بردیگران صحبت نمائید.
2- درمورد اجرای تعیین محدودیت های رفتاری بامددجو قاطع وبا ثبات برخورد نمائید.
3- انتظارات ونتایج ارتباطات سوء مددجو باپرسنل رابرایش شرح دهید.
4- زمانی که مددجو براساس محدودیت های اعمال شده توسط پرسنل رفتارنمود، به اوبازخورد مثبت چه بصورت کلامی یاغبرکلامی بدهید.
عدم همکاری
1- به مددجو باجزئیات کامل توضیح دهید که به چه دلایلی بایستی بابرنامه درمانی همکاری داشته باشد.پیامدهای آنراتوضیح دهید.
2- نیازهای مددجو رابراساس سن ومراحل رشد وتکامل اودرنظر بگیرید.
3- پرسنلی راتعیین نمائید که بامددجو کارکرده وارتباط درمانی برقرارنماید.
اختلال خواب
1- مشاهده وثبت الگوی خواب وبیداری مددجوبه مدت دوروز.
2- به صحبت های مددجو درمورد الگوی خواب ونیازهای مربوط به خواب اوگوش دهید.
3- به مددجو درمورد مشاهدات خودازالگوی خواب وبیداری اوبازخورددهید
4- درمورد فعالیت های قبل ازخوابیدن مددجو بااوصحبت کنید.
5-درمورد تغییراتی که قبل ازخوابیدن مددجو رخ داده پرسش کنید.
6- ازمددجوبخواهید که قبل ازخوابیدن غذا نخورد.
7- مددجوراراهنمائی نمائیدکه قبل ازخواب حدود20دقیقه حمام گرمبگیرد.
8- مددجوراراهنمائی کنید که به مجرد بیدارشدن ازتخت پائین بیاید وبه فعالیت بپردازد.
رفتارهای آسیب به خود دررابطه بابیماری
1- حس اعتمادرادربیمارپایه ریزی کنید.
2- سابقه خانوادگی سوء مصرف موادرابررسی کنید.
3- خطرخودکشی رابررسی کنید.
4- رفتارهای بیمارراهر15دقیقه کنترل کنید.
5- توجه داشته باشید کنترل بیمار تحت الگوی خاصی نباشد وبا فاصله های نامنظم انجام گردد.
6- محیط بیمارراامن نگهه داریدوهمه وسایل صدمه آفرین راازمحل دورکنید.
7- ازشیشه نشکن درمحیط بیماری که درخطرآسیب به خوداست، استفاده کنید.
8- بابیمارقرارداد(شفاهی یاکتبی) ببندیدکه درزمان تجربه میل به صدمه به خود، پرستاربخش راآگاه کند.
رفتارهای آسیب به خود دررابطه بابیماری
9-هنگامی که بیمارعوامل تسریع کننده وکاهش دهنده رفتارهای آسیب به
خودرامعرفی می کنداوراتحسین کنید.
10- به بیماراطمینان دهید که اوتنها نخواهد ماند.
11- اگربیماربه بدن خود آسیب رساند مراقبت اززخم ها راباحالتی دورازلطافت وبدون توجه زیاد انجام دهید.
نقش پرستاردردارودرمانی
1- پرستاران نقش مهمی در دارودرمانی بیماران روانی دارند. و رعایت موارد ذیل به آنها کمک می کند که این وظیفه به درستی انجام شود.
2- پرستار باید خودش شخصاً دارو را به بیمار بخوراند. در این صورت، مطمئن خواهد بود که دارو به بدن بیمار رسیده است. چون بعضی بیماران ممکن است، دارو را در دها نشان نگه داشته و پنهان کنند و بعداً دور بریزند؛ یا جمع کرده و همه را یک دفعه بخورند؛ بخصوص ، بیمارانی که فکر خودکشی دارند؛ ممکن است برای اقدام به پرستار باید با نام، رفتار و عقاید بیمار راجع به دارو که آیا به آسانی دارو می خورد یا پس از صحبت و قانع شدن بوسیله پرستار و غیره، آشنا باشد.
3- دارو را کنار تخت بیمار نباید گذاشت.
4- اگر بیماری داروی خود را نخورده و بیرون انداخته است؛ باید دارو را در آب حل کرده و از او درخواست تا در مقابل پرستار آن را بخورد
داروها را باید به بیماران بصورت جداگانه داد. یعنی، در موقع دادن دارو نباید بیش از یک بیمار نزد پرستار باشدو درموقع چیدن دارو، هیچ بیماری به اتاق وارد نشود.
5- داروهای استفاده نشده حتماً از بین برود و سرنگ و سرسوزن دور انداخته شود.
6- داروی خواب آور، به موقع داده شود زیرا بیمار، صبح خواب آلود است و نمیتواند، در فعالیت های بیمارستان شرکت کند.
7- خواب آورهای با اثر سریع، باید زمانی داده شود که بیمار در تخت، کاملاً آماده خواب است. خواب آورهای در صورت لزوم باید بین 12-10 شب داده شود وچنانچه بیمار، دستور تکرار خواب آور داشت؛ باید به او گفته شود که اگر نخوابید؛ اطلاع دهد. این امر، به بیمارآرامش می بخشد و باعث می شود، بهتر بخوابد .
8- پرستار، باید هر گونه شکایت جسمی بیماررا بررسی نماید که آیا مربوط به عوارض داروها است یا خیر. هر گونه تغییر در وضعیت بیمار باید گزارش شود.
9- اغلب اختلالات روانی نیاز به دارودرمانی طولانی مدت دارند، به عبارتی، پاسخ درمانی در استفاده های درازمدت بروز می کند. از طرفی، داروهای روانپزشکی، عوارض جانبی متعددی دارند. بنابراین، لازمست پرستار با خواص، دوز و عوارض داروها آشنا باشد و با بیمار و خانواده او، در مورد اینکه چه مدتی، باید صبرکنند تا متوجه آثار درمانی داروها شوند و همچنین، در مورد عوارض جانبی داروها صحبت نماید.
