نحوه ارتباط با بیماران PTSD

مقدمه

اختلال فشار روانی پس از سانحه(PTSD) یکی از اختلالاتی است که فرد پس از مواجهه با واقعه دردناکی از قبیل جنایت، آدم ربایی، تجاوز، حوادث مربوط به جنگ و انفجار ، مرگ غیرمنتظره یکی از عزیزان و موارد متعدد دیگری که بسیار فشار آور و ناراحت کننده است به آن مبتلا  می شود.

چنانچه شما با فردی که مبتلا به اختلال فشار روانی پس از سانحه (PTSD ) است زندگی  می کنید ، سؤال اساسي شما این است که با چه مشکلی روبرو شده اید؟

براي حل اين موضوع توصيه مي كنيم راهنمای کاربردی نحوه برخورد با بیماران PTSD را كه براساس شایعترین علائم  شامل احساس افسردگی، بی خوابی، کم حوصلگی، حساسیت به سر و صدا، سر درد، فراموشکاری، اضطراب،بی اشتهایی، خستگی و عصبانیت  تدوین یافته به كار بگيريد و به موفقيت خود اطمينان داشته باشيد :

مرحله اول: خوب گوش دادن

1) به هنگام گوش کردن ، به بيمار نگاه کنید تا  احساس کند تمام فکرتان پیش اوست.

2) به هنگام گوش کردن به بيمار فعالیت های دیگری مانند غذا درست کردن، تمیز کردن خانه و .... را انجام ندهید تا مبادا احساس کند برایش ارزش قائل نیستید .

3) به هنگام گوش کردن به صحبتهایش با تکان دادن سر و نگاه کردن به او نشان دهید که او را درک می کنید.

4) صحبتهایش را قطع نکنید و با كلماتي مانند آهان، آره، بله او را به صحبت کردن بیشتر تشویق کنید تا احساسات درونی وي را بیشتر بشناسید و در نتیجه او را بهتر درک کنید.

5) توجه داشته باشید او از شما کمک نمی خواهد، به او راه حل ارائه ندهید، بلکه به درد  دلهایش گوش کنید تا تسکین یابد.

مرحله دوم: بخشیدن

وقتي در مقابل رفتار نامناسب بيمار ، او را مي بخشيم بخشیدن ما کمکی به حال او نمی کند بلکه ما را از چنگال احساسات بد، کینه و عصبانیت رها می کند و در آن  لحظه او در کنار ما احساس امنیت می نمايد و این احساس آرامش ، حال او را بهتر می کند. يعني با توجه به شناختی که  از علائم و نشانه های PTSD داریم، سختی ها و تنهایی هایش را بهتر لمس می کنیم و  می دانیم که این بیـماری در وی  اثـرات مــزمـن و کهنــه ای بـه جــا گذاشته است که فقط با آرامش و بخشش ما ، کهنگی این زخم آهسته آهسته شفا  می گیرد. لذا رعايت موارد زیر از ضروریات است:

1) استفاده از لبخند

 2) با لحن آرام و مهربان با وی صحبت کنید .

3) از  محکوم کردن و بر چسب زدن خودداری کنید.

( او را با کلماتی مانند مریض، به درد نخور، تنبل، موجی و روانی صدا نکنید)

4) تشویق کردن

5)زمانی که حال او بهتر می شود، از وی تشکر کنید.

6) مشخص و واضح از او تعریف کنید، مانند: چقدر لبخند به صورتت می آید.

7) استفاده از کلمات و اصطلاحات محبت آمیز و صمیمی براي مثال : زمانی که دارو می خوری خیلی مهربانتر می شوی.

مرحله سوم : پذیرفتن انتقادهای بيمار

1) بهترین راه حل در برابر انتقادهای پی در پی بيمار در ابتدا گوش کردن به انتقاد وی است . توجه داشته باشيد كه با گوش کردن ، شما او را تأیید نمی کنید بلكه فقط بار احساس او را کمتر می کنید و به بيمار احساس آرامش و امنیت بیشتری می دهید.

2) بيمار را بپذیرید ، صبور باشید ، دوستش داشته باشید و درکش کنید نه اینکه او را تحمل کنید .   

3) قبول کنید که او هر چند بار هم برایش نهار بیاورید باز هم می گوید ناهار من چی شد؟ قبول کنید

او متوجه رفتارش نیست، پس دوباره برای او غذا بیاورید البته بدون غرغر و کلمات اعتراض آمیز.

4) برای بيمار در لحظه اي كه انتقاد مي كند  دلیل و بهانه نیاورید .

5) در لحظه انتقاد فقط یک شنونده باشید.

6) به بيمار احترام بگذارید و مشکلش را  به رخ او نکشید . به ياد داشته باشيد او قبل از اینکه همسر شما باشد یک انسان است و قابل ارزش و احترام.

مرحله چهارم: جداسازی احساسات خود از احساسات بيمار

مثلاً  اگر بيمارتان از صدای بلند تلویزیون خشگمین و عصبانی می شود سعی کنید احساس خشم او را به خود انتقال ندهید، بلکه با کم کردن صدای تلویزیون خشم اورا کمتر کرده و احساس خود را از احساس او جدا کنید.

مرحله پنجم: درک احساسات

اگر می خواهید شرایط صمیمی تري  با بيمار خود ایجاد کنید، بهتر است چندین روز او را در حالات متفاوت مورد توجه قرار دهید تا دریابید چه چیزهایی او را عصبانی و غمگین کرده و یا می ترساند. جلوی احساسات او را نگیرید، بلکه سعی کنید هر طور که راحت است احساساتش را بروز دهد. این تمرین ،  می تواند به   نزدیک تر شدن و درک بيشتر  شما از بيمارکمک کند.

مرحله ششم: کنترل عواطف و احساسات خود

خیال پردازی را متوقف کنید و واقعیت ها را تجربه نمایئد. چرا که خیال پردازی ، ما را از واقعیت دور  ساخته و مانع تجربه  و آگاهی مي گردد .

مرحله هفتم : پبشنهادات مراقبتی

1) به خاطر اینکه امکان خودکشی در این افراد وجود دارد، پس مي بايست اجسام تیز و هر چیزی را که امکان دارد با آن به خود آسیب برساند  از اطراف بیمار دور کنید و سعی کنید او را تنها نگذارید .

2)  سعی کنید افراد مبتلا به PTSD را نسبت به زندگی و آینده خوش بین کنید و با صحبت کردن و همدردی با آنها حس امیدواری و بهبود را افزایش دهید .

3)  اجازه دهید بیمار احساسات خود را بیان کند تا از اضطراب و نگرانی هایش کاسته شود.

( تهيه و تنظيم : رامين تقوي - مجتبي كافي - بهار 1391 )